Teken-gerelateerde aandoeningen bij het paard

De ziektes die door de teek op het paard kunnen worden overgedragen zijn o.a.:

• Ziekte van Lyme
• Anaplasmose
• Piroplasmose

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de spirocheet Borrelia burgdorferi, een ziekteverwekker die lijkt op een bacterie. Borrelia kan worden overgedragen door de Ixodus ricinus teek (schapenteek) wanneer deze tenminste 24 uur op het paard heeft vastgezeten. Paarden van alle leeftijden kunnen besmet worden.

Foto’s v.l.n.r.: Spirocheet Borrelia burgdorferi (foto: CDC-PHIL), Ixodes ricinus teek (foto: Fedor Gassner)

Verschijnselen van de ziekte van Lyme
De verschijnselen van een infectie met Borrelia zijn weinig specifiek en er kunnen meerdere orgaansystemen betrokken zijn. De kenmerkende rode plek op de huid bij mensen, erythema migrans (EM) genaamd, zien we bij paarden vrijwel nooit. Er zijn veel infecties die symptoomloos verlopen, dit wil zeggen dat je aan de buitenkant van het paard geen verschijnselen ziet. Paarden met duidelijke verschijnselen van de ziekte van Lyme kunnen de volgende symptomen hebben:

• koorts
• chronisch gewichtsverlies
• kreupelheid door gewrichtsontsteking
• spierpijn
• sloomheid
• maanblindheid
• hersenvliesontsteking
• abortus

Aangezien de ziekte chronisch verloopt en de verschijnselen pas laat kunnen optreden zijn deze vaak niet duidelijk te linken met een tekenbeet en een besmetting met Borrelia.

Diagnose
Het stellen van een zekere diagnose is vaak moeilijk. Het helpt als er bekend is dat het paard een tekenbeet heeft gehad in een eerder stadium. In een acuut stadium zou een PCR analyse van een stukje huid nabij de tekenbeet of eventueel van het bloed kunnen helpen. Met een PCR ga je op zoek naar stukjes DNA van de parasiet, dus als deze test positief is dan zegt dit dat de parasiet in het lichaam aanwezig is.

Een andere test is de serologische test. Deze test meet de hoeveelheid antistoffen in het bloed. Deze test kan van veel waarde zijn als er in de beginfase bloed is afgenomen en drie à vier weken later opnieuw. Wanneer er dan een duidelijke stijging te zien is in antilichamen dan is dit kenmerkend voor een recente infectie.

Behandeling van de ziekte van Lyme
Een langdurige antibioticakuur is de beste behandeling tegen de ziekte van Lyme. Oxytetracyclines zijn de antibiotica van keuze. Aangezien dit geen reguliere antibiotica zijn voor het paard en er diarree als complicatie kan optreden, zal de dierenarts altijd eerst goed overwegen of de behandeling ingezet moet worden.

Preventie
Teken vroegtijdig opsporen en binnen 24 uur verwijderen. Er is geen vaccin beschikbaar.

Terug naar boven | naar artikel Teken

Anaplasmose

Anaplasmose wordt veroorzaakt door de bacterie Anaplasma phagocytophilum, vroeger bekend als Ehrlichia equi. Deze bacterie wordt overgedragen door zowel de Ixodus ricinus als de Dermacentor teek en verstopt zich in de witte bloedcellen van het paard.

Verschijnselen bij Anaplasmose kunnen zijn:

• hoge koorts
• lusteloosheid
• niet willen eten
• oedeem aan de benen door een ontsteking van de bloedvaten
• spierpijn
• ataxie
• geelheid

De symptomen kunnen bij aanvang heftig zijn, maar vaak vindt spontaan klinisch herstel plaats binnen 7-21 dagen. Helaas kan de ziekte ook fataal verlopen. Er zijn geen chronische infecties met Anaplasma bekend.

Diagnose
In het bloed kan een duidelijke daling te zien zijn in rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. In een bloeduitstrijkje kan de bacterie na kleuring gevonden worden in de witte bloedcellen. Wanneer de bacterie niet zichtbaar is in het bloeduitstrijkje kan met behulp van PCR techniek het DNA in het bloed van het paard aangetoond worden.

Behandeling van Anaplasmose
Vaak herstellen de paarden zelf binnen 7-21 dagen. In ernstig verlopende gevallen is een antibioticum kuur met oxytetracycline noodzakelijk.

Preventie
Tekenpreventie.

Terug naar boven | naar artikel Teken

Piroplasmose

Equine piroplasmose, tegenwoordig opgesplitst in equine babesiose en equine theileriose wordt veroorzaakt door de parasieten Theileria equi en Babesia cabali. Deze ziekteverwekkers kunnen door de Ixodus ricinus en Dermacentor teek worden overgedragen maar worden op dit moment nog zelden in Nederlandse teken gevonden. Alhoewel men ervan uitgaat dat deze ziekte alleen nog maar voorkomt bij Nederlandse paarden die op vakantie in warmere zuidelijke landen de infectie opgelopen hebben, zijn er de laatste jaren enkele paarden in Zeeland, die niet in het buitenland geweest waren, opgedoken met verschijnselen en antilichamen tegen beide parasieten. Het lijkt er dus op dat de parasieten mogelijk wel in Nederland aanwezig zijn en gezien de klimaatverandering wordt deze kans steeds groter. Beide ziekteverwekkers houden zich schuil in de rode bloedcellen van paarden.

Verschijnselen van piroplasmose
In gebieden waar de ziektes al voorkomen, verlopen veel gevallen symptoomloos. In gebieden waar de ziekte niet frequent voorkomt, zoals in Nederland, kan na besmetting zeker ziekte optreden. Het duurt vaak 2 tot 4 weken na de tekenbeet voordat er verschijnselen zichtbaar worden. De teek is dan niet meer aanwezig op het lichaam. In acute gevallen wordt er hoge koorts (hoger dan 40°C), benauwdheid, ernstige bloedarmoede, geelheid, donkergekleurde urine (rood/bruin) en soms lichte koliek gezien. In minder heftige gevallen zien we de eerder genoemde verschijnselen in minder heftige mate met daarnaast gewichtsverlies en wisselende koorts. De ziekte wordt vaak chronisch en deze paarden zullen hele aspecifieke verschijnselen laten zien zoals verminderde eetlust, slecht presteren en verlies van spiermassa.

Diagnose
Met behulp van bloedonderzoek kan geprobeerd worden tot een diagnose te komen. In een bloeduitstrijkje kunnen de parasieten gevonden worden in de rode bloedcellen. De vindkans is het grootst als dit uitstrijkje gemaakt wordt tijdens een koortspiek. Ook kan met een PCR gezocht worden naar het DNA van de parasiet in het bloed van het paard. Met een PCR is de vindkans vele malen groter dan in een bloeduitstrijkje.

Behandeling van piroplasmose
De parasieten kunnen bestreden worden met een parasitair middel met als werkzame stof Imidocarb. Dit middel is niet geregistreerd voor paarden in Nederland en kan vrij veel bijwerkingen veroorzaken. Behandeling moet met veel zorg plaatsvinden en dient ook alleen ingesteld te worden na een duidelijke diagnose d.m.v. een bloeduitstrijkje of een PCR onderzoek. Beide parasieten hebben een ander behandelingsschema. Bij de parasiet Babesia caballi wordt de parasiet ook echt door de behandeling uit het lichaam verwijderd, helaas is de parasiet Theileria equi minder eenvoudig te elimineren. Deze blijft ondanks behandeling vaak in het lichaam aanwezig en zorgt dan voor recidiverende klachten.

Preventie
Teken vroegtijdig opsporen en binnen 24 uur verwijderen. Er is geen vaccin beschikbaar.

Terug naar boven | naar artikel Teken

 

Auteur: Jessica Bakker (paardenarts bij Paardenpraktijk Utrecht)