De paardenarts: van student Diergeneeskunde tot dierenarts en dierenarts-specialist

Veel kinderen willen op jonge leeftijd graag (paarden)dierenarts worden. Dit is een lange reis die begint bij een specifiek vakkenpakket op de middelbare school en dan loopt via de universitaire studie Diergeneeskunde. Maar wanneer je afstudeert als dierenarts zijn er nog veel meer mogelijkheden. Je kunt bepaalde erkenningen halen of je verder specialiseren. Benieuwd hoe die reis eruitziet? In dit artikel leggen we je graag meer uit over het vakgebied van de paardenarts en geven we je een beeld van de loopbaan van student tot dierenarts en dierenarts-specialist.

In Nederland is er maar één plek om diergeneeskunde te studeren en dat is aan de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Om toegelaten te worden tot de studie, dien je een VWO diploma (of vergelijkbaar) te hebben met biologie, natuurkunde, scheikunde en wiskunde A of B.

Er zijn een beperkt aantal opleidingsplekken beschikbaar (225 per jaar ten tijde van dit schrijven – maart 2023) en aangezien er altijd meer aanmeldingen zijn, betekent dit dat niet iedereen een plek heeft. Er vindt een selectie plaats op basis van kennis, kritisch redeneren en profiel. De exacte eisen voor toelating tot de studie vind je op de website van de Universiteit Utrecht, Faculteit Diergeneeskunde.

De studie bestaat uit een Bachelor en een Master, die beide 3 jaar duren. Na het behalen van de bachelor Diergeneeskunde kunnen studenten er voor kiezen een andere (studie)richting op te gaan, maar als ze praktiserend dierenarts willen worden, moeten ze de Master Diergeneeskunde nog volgen.

Tijdens de Master Diergeneeskunde krijgen de studenten vooral praktisch onderwijs. Er is een algemene master, waarin ruimte is om te differentiëren in de richtingen Gezelschapsdieren, Landbouwhuisdieren en Paard. Tijdens de master loopt de student coschappen op de Universiteitskliniek voor Paarden. Gedurende deze tijd leert de student in de praktijk om zelfstandig patiëntenzorg te verlenen, onder supervisie en verantwoordelijkheid van een dierenarts. Binnen de coschappen rouleert de student tussen verschillende afdelingen zoals Heelkunde, Inwendige ziekten, Voortplanting, Diagnostische Beeldvorming en de Ambulante kliniek. Daarnaast hebben studenten ook algemene dienst waarbij zij de avond- en nachtzorg aan stalpatiënten verzorgen en spoedpatiënten opvangen. Ook lopen zij 10-12 weken stage bij verschillende – bij de universiteit aangesloten – paardenklinieken in Nederland.

Na het behalen van het diploma Diergeneeskunde zijn er verschillende routes te bewandelen. In grote lijnen zijn die op te delen in praktiserend werk (diergeneeskundig werk met paarden) en niet-praktiserend werk (onderzoek, onderwijs, bedrijfsleven). Ook combinaties hiervan komen veel voor.

Bij veel studenten is tijdens de studie al een interesse ontstaan voor een bepaald gebied van de paardengeneeskunde, waar ze zich na het afstuderen meer op kunnen toeleggen. Sommige kiezen er echter voor om meer algemeen dierenarts te zijn, zodat ze ook kleine huisdieren of vee kunnen behandelen.

Als je als praktiserend paardenarts je kwaliteit in de paardengeneeskunde wilt laten erkennen kun je ervoor kiezen om opgenomen te worden in bepaalde kwaliteitsregisters:

• Erkende Paardendierenarts:
  Als dierenarts kun je je meer specifiek op een diersoort richten, zoals paarden. Wanneer je aan een aantal eisen voldoet , waaronder het volgen van voldoende relevante nascholing, kun je Erkende Paardendierenarts worden. Hiermee laat je zien dat je je binnen de diergeneeskunde verder gedifferentieerd hebt op het gebied van paarden. De kwaliteitseisen worden in periodes van 2,5 jaar onafhankelijk getoetst. Het overzicht van Erkende Paardendierenartsen in Nederland vind je op de website van Stichting Paard. Lees meer over de Erkende Paardendierenartsen.
• Erkende Keuringsdierenarts voor Paarden:
  Wanneer paardenartsen zich verder willen onderscheiden op het gebied van aan- en verkoopkeuringen van paarden, dan kunnen ze Erkende Keuringsdierenarts voor Paarden worden. Hiervoor is het verplicht dat de paardenarts al Erkende Paardendierenarts is, met de bijbehorende eisen voor die erkenning (zie hierboven). Daarnaast zijn er aanvullende eisen over de uitvoering van keuringen, maar ook aan de faciliteiten op de kliniek. Op deze manier wordt er een uniforme en kwalitatief hoogstaande wijze van keuren nagestreefd. Ook de lijst met Erkende Keuringsdierenartsen voor Paarden is te vinden op de website van Stichting Paard. Lees meer over de Erkende Keuringsdierenarts voor Paarden.

Naast de bovengenoemde beschermde erkenningen, zijn er nog meer manieren voor paardenartsen om zich meer toe te leggen op bepaalde gebieden binnen de paardengeneeskunde. Dit kan door het volgen van aanvullende opleidingen (vaak met examen) in gebieden als gebitsverzorging, orthopedie, chiropractie, of voeding. Een overzicht van de meest populaire opleidingen voor paardenartsen:

• CERP:
  Certified Equine Rehabilitation Practitioner (CERP): gecertificeerde paardenrevalidatie therapeut
• FES:
  Focus on the Equine Spine; Dierenarts met opleiding veterinaire chiropractie
• IAVC:
  International Academy of Veterinary Chiropractic. Dierenarts met opleiding veterinaire chiropractie
• ISELP:
  International Society of Equine Locomotor Pathology. Paardenarts met uitgebreide kennis van orthopedische problemen en beeldvorming van het bewegingsapparaat
• IVAS:
  International Veterinary Acupuncture Society. Dierenarts met opleiding veterinaire acupunctuur.
• NVVGP:
  Nederlandse Vereniging voor Gebitsverzorging bij het Paard. Paardenartsen en gebitsverzorgers met uitgebreide kennis van de tandheelkunde
• Voedingsconsulent Paard:
  Paardenarts met uitgebreide kennis over paardenvoeding. Lees meer

• FEI paspoortconsulent:
  Paardenarts bevoegd om FEI paspoort voor het KNHS in te tekenen.
• FEI Permitted Treating Veterinarian:
  Paardenarts die bevoegd is om op internationale wedstrijden (FEI) paarden te behandelen.
• FEI Official:
  Paardenarts die bevoegd is om op internationale wedstrijden (FEI) een officiële functie te bekleden, zoals de Vetcheck.

Tot slot de specialisaties; wanneer is iemand een dierenarts-specialist? Paardenartsen kunnen zich 3-5 jaar lang verder opleiden om specialist van een bepaald vakgebied te worden. De opleiding hiervoor (ook wel residency genoemd) vindt plaats op een Universiteit of een (verwijs)paardenkliniek in binnen- of buitenland. De opleidingsplekken dienen aan strenge eisen te voldoen, die worden getoetst door het overkoepelende Europese orgaan (EBVS: European Board of Veterinary Specialists). De opleiding wordt begeleid door een paardenarts die zelf Europees specialist is in het betreffende vakgebied.

Om in aanmerking te komen voor een residency, moeten paardenartsen al een aantal jaar werkervaring hebben opgedaan. Dit wordt vaak gedaan in de vorm van een internship (waar de jonge/startende dierenarts onder begeleiding van specialisten en residents werkt op alle gebieden van de paardengeneeskunde) bij een Universiteit of kliniek. Aansluitend kan vaak op dezelfde kliniek de residency gevolgd worden. Aan het eind van de residency volgt een zwaar examen met meerdere onderdelen die behaald moeten worden. Wanneer dit examen is gehaald, mag de paardenarts zich ‘European Veterinary Specialist’ noemen. Deze titel mag hij/zij behouden mits hij/zij elke 5 jaar voldoet aan de eisen voor hercertificatie (o.a. nascholing en wetenschappelijke onderzoeken).

De specialisaties die er bestaan voor paardenartsen:

• Inwendige ziekten (ECEIM – European College of Equine Internal Medicine)
• Chirurgie (ECVS- European College of Veterinary Surgery)
• Voorplanting (ECAR – European College of Animal Reproduction)
• Anesthesie en pijnbestrijding (ECVAA – European College of Veterinary Anaesthesia and Analgesia)
• Beeldvorming (ECVDI – European College of Veterinary Diagnostic Imaging)
• Sportgeneeskunde en revalidatie (ECVSMR- European College of Veterinary Sports Medicine and Rehabilitation)

Er bestaan ook Nederlandse dierenarts-specialisten. Die hebben deze titel gehaald voordat het Europese college in hun vakgebied ontstond. Ze hebben eenzelfde opleiding en examen gehaald, en moeten aan nagenoeg dezelfde eisen voor hercertificatie voldoen als de Europese specialisten. Hun diploma is wel uitsluitend in Nederland erkend.
Lees meer over de dierenarts-specialist

De loopbaan van student Diergeneeskunde tot dierenarts of dierenarts-specialist is een lange reis van vaak 12 jaar, met veel mogelijkheden om echt de diepte in te gaan binnen een vakgebied. Maar ook voor paardenartsen die het pad van specialisatie niet bewandelen geldt dat zij zich hun hele carrière blijven ontwikkelen. Er worden jaarlijks tientallen congressen en nascholingen georganiseerd en duizenden wetenschappelijke publicaties gepubliceerd op het gebied van de paardengeneeskunde, waardoor de paardenarts zich altijd kan blijven ontwikkelen. Een carrière als paardenarts is daarmee: ’a life long learning’.