Hoefbevangenheid door voorjaarsgras

Je leest regelmatig dat weidegang, met name in het voorjaar, tot hoefbevangenheid kan leiden bij je paard. Zeker iets om serieus te nemen. Maar hoe werkt dat? En hoe kan je er rekening mee te houden om het risico zo klein mogelijk te maken? Vaak hoor je dat fructaan en suikers de boosdoeners zijn. Maar ook eiwit krijgt nog wel eens de schuld. Hoe zit dit nu precies?

Het beeld van een ontsteking in de hoef waardoor de hoefwand los kan raken van het hoefbeen, maakt meteen duidelijk dat hoefbevangenheid een pijnlijke aangelegenheid is. Het ontstaan van deze ontsteking is nog steeds niet volledig ontrafeld. Wel dat een verstoring van de bloedvoorziening naar en in de hoef een essentieel onderdeel is. En dat kan veroorzaakt worden door een verandering in de hormonale huishouding, maar ook door opname van toxische stoffen afkomstig van bacteriën. Dus waar is hier de link met gras en weidegang?

Na de winterperiode groeit het gras zodra de temperatuur stijgt. Aanvankelijk groeien voornamelijk de bladeren van het gras. Later ook de stengel. Jong, bladrijk gras is rijk aan eiwit en suiker (en soms fructaan) en relatief arm aan vezels. Het is een zeer snel verteerbaar en vooral fermenteerbaar voedermiddel. De afbraak door enzymen in de dunne darm noemen we vertering en de afbraak van voedsel door de bacteriën in de dikke darm fermentatie. Enzymen in de dunne darm verteren eiwit en suikers, maar geen vezels. Én ze verteren ook niet alles, zeker niet als er een plotselinge toename is van eiwit en suikers in het rantsoen. Wat onverteerd de dunne darm passeert, inclusief de vezels, zijn de voedingsstoffen voor bacteriën (en dus fermentatie) in de dikke darm.

Bij veel suikerproductie (en bepaalde omstandigheden) zet gras suiker om in fructaan, een koolhydraat dat niet in de dunne darm wordt afgebroken. Dus dit komt ook in de dikke darm terecht.

Het paard is gebaat bij een gezonde darmflora welke het voer rustig fermenteert en zo uiteindelijk stevige mestballen produceert.

Voor een stabiele gezonde darmflora is het niet goed als er:

1. Weinig vezels zijn
2. (plotseling) veel eiwit en snel fermenteerbaar suiker/fructaan is

Kortom, veel jong, vers gras verstoort de darmflora. Een verstoring van de darmflora leidt tot een verzuurd milieu met als gevolg afbraak van veel bacteriën en vrijkomen van giftige stoffen, die via de darmwand in het lichaam komen. Deze gifstoffen (endotoxinen) veroorzaken een verstoring van de bloedvoorziening in de hoef. De fermentatiestoornis die hier is ontstaan leidt trouwens ook vaak tot koliek en diarree.

Zonlicht zorgt voor suikerproductie in het gras. Dit is voor het gras dé manier om te groeien. Het suikergehalte in jong gras kan hoog zijn. Voor paarden met een minder efficiënte insulinehuishouding is suiker een trigger om extra veel insuline te produceren. Een minder efficiënte insulinehuishouding, oftewel insulinedysregulatie , komt veel voor. Bij paarden met overgewicht , bij oudere paarden en bij paarden met PPID. Soms ook bij paarden, vaak sobere rassen, zonder overgewicht. Deze grote insulinepiek na suikerrijk gras, heeft nadelige gevolgen voor, jawel, de bloedvoorziening in de hoef. Dit is een veel voorkomende oorzaak van hoefbevangenheid. Niet alleen door suikerrijk gras, maar ook door suiker uit krachtvoer en hooi.

Voorjaarsgras kan dus op verschillende manieren de gezondheid van je paard verstoren. Snelgroeiend jong gras heeft nog weinig structuurvezels en kan suiker- en eiwitrijk zijn. De gehalten zijn zeer variabel en ook sterk afhankelijk van het weer en de groeimogelijkheden zoals voedingsstoffen uit de bodem. Ouder gras krijgt meer stengel en dus structuurvezels, de groei is minder snel en de gehalten zijn minder variabel. Elke voerovergang die je paard meemaakt heeft tijd en aandacht nodig. Dit geldt zeker voor de verandering naar het gras. Ook als het gras al wat ouder is.

Voorkom gezondheidsklachten en maak een voerplan vóórdat je je paard in de wei zet!

Kijk en leer meer over het voorjaar en de overgang naar de wei in de Online Masterclass ‘Voorjaarsgras & Weideplan’ met Dr. Anneke Hallebeek. Volg de masterclass wanneer het jou uitkomt. En save the date: op woensdag 10 mei om 19:30 uur is er een EXTRA live Q&A over dit onderwerp met Anneke, kosteloos inbegrepen bij de online masterclass.

Meer informatie & aanmelden

Lees over hoefbevangenheid, oorzaken en voeraanpassingen in dit artikel: