Stalondeugden

Een stal is een onnatuurlijke omgeving voor paarden. Paarden zijn van nature groepsdieren die hun dag vullen met bewegen, grazen en sociale contacten. In tegenstelling tot wilde paarden hoeven paarden op stal niet te zoeken naar voedsel, staan zij een groot deel van de dag binnen, leveren ze een relatief korte krachtsinspanning en hebben weinig sociale contacten. Als gevolg van verveling en stress kunnen paarden stalondeugden of ook wel stalgebreken ontwikkelen. Wat zijn stalondeugden en zijn deze gedragingen weer af te leren?

In dit artikel lees je meer over stalondeugden bij paarden.

Wanneer het tijd is om te voeren, vraagt het paard aandacht door tegen de deur aan te schoppen. Paarden die naar buiten willen, kunnen zeer ongeduldig door de stal lopen of schrapen met de hoef over de grond. Dit zijn slechts een paar voorbeelden van stalondeugden; dwangmatige(verslavende) gedragingen die een paard op stal of in de weide uitvoert. Sommige stalondeugden zijn zogenaamde stereotypieën: schijnbaar doelloze herhaalde gedragingen die los staan van een oorzaak. Boxlopen, weven, luchtzuigen en kribbenbijten zijn de bekendste stereotypieën.

• Boxlopen

Bij het boxlopen loopt het paard heen en weer of in een cirkel in de weide of stal, en volgt daarbij vaak een vast patroon. Het paard kan dit in sommige gevallen uren volhouden zonder te eten of te drinken. Dit gedrag kan doorgaan totdat ze baden in het zweet. In ernstige gevallen kan het paard uitdrogen. Bovendien kan boxlopen over een langere periode leiden tot overbelasting van de gewrichten, pezen, gewrichtsbanden en/of hoeven en daaruit voortvloeiende kreupelheden.

• Weven

Wanneer het paard afwisselend het linker- en rechterbeen belast en het lichaam hiermee heen en weer zwaait, kan er sprake zijn van weven. Bij elke stap draait en duwt het paard met het ene been waardoor er dikwijls een gat in de grond achterblijft. Het gaat hier om langdurige vertoning (minuten tot uren) van het gedrag en dus niet over enkele schommelingen. Vanuit medisch perspectief is weven ongezond omdat het voor slijtage van het bewegingsapparaat kan leiden. Zo kan weven leiden tot overmatige slijtage van de hoef en in extreme gevallen tot abnormale spierontwikkeling.

• 

  Luchtzuigen

  Luchtzuigen en kribbenbijten

Bij het luchtzuigen houdt het paard zijn hoofd in een bepaalde houding en zuigt het de lucht naar binnen. Wanneer het paard hierbij de tanden vastzet op een hard object zoals de rand van de voerbak of hout in de box, dan noemen we dit kribbenbijten. Kribbenbijters beschadigen het gebit door dit gedrag. Bij paarden die luchtzuigen of kribbebijten is er een verhoogd risico op de aanwezigheid van maagzweren, een afwijking aan de maag die vaak gecorreleerd is aan stress of gebrekkige voeding/voedselvoorziening. Er wordt aangenomen dat luchtzuigen en kribbenbijten het risico op koliek vergroten; dit is echter nog niet wetenschappelijk bewezen.

Stalondeugden zijn aangeleerde gedragingen. Op het eerste gezicht lijken deze dwangmatige bewegingen geen functie te hebben. Het paard zoekt in veel gevallen naar manieren om het natuurlijke gedrag te compenseren. Te weinig ruwvoer en te veel krachtvoer, weinig sociale contacten en hele dagen op stal staan kunnen verveling en gezondheidsproblemen veroorzaken. Door het uitvoeren van stalondeugden komt het stofje endorfine vrij in de hersenen. Endorfine werkt rustgevend en verdovend; het paard voelt zich als het ware high. Het gedrag om dit gevoel te krijgen, wordt in het begin bewust uitgevoerd maar wordt al snel een gewoonte en zelfs verslavend: het paard verlangt naar het prettige gevoel dat de endorfine opwekt. De endorfinekick is echter van korte duur waardoor het paard de handeling vaak zal moeten herhalen. Als de ‘verslaving’ is ingetreden, raakt het afwijkende gedrag soms ‘gedissocieerd’. Dit betekent dat de oorzaak van het afwijkende gedrag niet per se meer aanwezig hoeft te zijn om het gedrag uit te voeren.

Paardenhouders zijn verplicht om stalondeugden te melden aan de koper. Heb je net een paard gekocht of wil je dit gaan doen, let er dan op of het paard stalgebreken vertoont. Dit kan door het paard op stal te observeren en te bekijken of het één van bovenstaande stalondeugden vertoont. Kribbebijten is te herkennen aan schuin afgesleten tanden.