Dierenpolitie

Helaas is dierenmishandeling en -verwaarlozing tegenwoordig aan de orde van de dag. De overheid probeert dit probleem hard aan te pakken. Ook leidt zij normale politieagenten op tot ‘Taakaccenthouders handhaving dierenwelzijn’. Deze agenten worden in de volksmond ook wel ‘de dierenpolitie’ genoemd. Voor veel mensen is echter onbekend wat de dierenpolitie precies inhoud.

Voor dit artikel intervieuwden wij Anouk Duijnker, Tactisch en Operationeel coördinator werkterrein dierenwelzijn bij Politie Noord Holland.

Anouk Duijker is werkzaam bij de Politie Noord Holland. Zij is Tactisch coördinator werkterrein dierenwelzijn, eenheid Noord-Holland als ook Operationeel coördinator werkterrein dierenwelzijn, District Zaanstreek-Waterland. Anouk heeft een rol gespeeld bij de totstandkoming van de dierenpolitie in Nederland sinds 2011. Zij heeft daarnaast een bijzondere affiniteit met paarden.

Per 1 juli 2014 is de Wet dieren van kracht; een belangrijk wapenfeit in de bescherming van dieren. Er zijn nu meer handvatten voor berechting. Wij vroegen Anouk naar de belangrijkste wetswijzigingen. Dit zijn o.a.:

• Het dumpen, verwaarlozen en doden van een dier zijn nu misdrijven en daarmee strafbaar. Zo ook het dumpen van een dier bij een asiel. Voorheen waren dit slechts overtredingen, wat betekende dat er minder straf op stond.
• Het schoppen van een dier is nu als misdrijf in de wetgeving opgenomen.
• Er is een specifiek verbod op het doden van aangewezen diersoorten.
• De intrinsieke waarden (de vijf grondrechten) voor dieren zijn ook opgenomen in de nieuwe wet, waarbij respect voor de eigenwaarde van het dier centraal staat. Dieren moeten:
  • Vrij zijn van dorst, honger en onjuiste voeding
  • Vrij zijn van fysiek en fysiologisch ongerief
  • Vrij zijn van pijn, verwondingen en ziektes
  • Vrij zijn om het normale gedrag te kunnen uitoefenen
  • Vrij zijn van angst en chronische stress
• Een houder moet geschikt zijn om een dier te houden.
• De leeftijden waarop het scheiden van dieren van de ouders is toegestaan is aangescherpt en de diersoorten zijn uitgebreid.
• Om inpulsaankopen met dierenleed tot gevolg te beperken is het nu verboden om dieren te verkopen aan personen jonger dan 16 jaar en mogen dierenwinkels geen dieren meer in de etalage houden.
• Voor de gehele paardensector is de Gids voor Goede Praktijken Welzijn Paard als algemeen geldende standaard opgenomen. Hierin staan 12 richtlijnen voor paardenwelzijn op het gebied van voeding, huisvesting, gezondheid en transport.

Deze nieuwe wet vervangt de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren. De overheid pakt hiermee de mishandeling en verwaarlozing van dieren harder aan en geeft de dierenpolitie meer mogelijkheden of zoals Anouk stelt “Dit geeft ons extra mogelijkheden om ons werk te doen !”.

De dierenpolitie is opgestart in 2011. In het eerste jaar kwam er via meldingen over dierenleed veel ‘bijvangst’ uit, zoals bijvoorbeeld hennepkwekerijen.

De dierenpolitie treedt op tegen mensen die dieren verwaarlozen en/of mishandelen, verleent hulp en probeert dierenleed te voorkomen met betrekking tot dieren. De officiële naam van een agent van de dierenpolitie is: taak accenthouder handhaving dierenwelzijn. Anouk geeft aan dat dit geen fulltime functie is, maar dat het inhoudt dat naast het ‘normale’ politiewerk een gedeelte van de werkzaamheden met dieren te maken heeft.

Anouk: “Het zijn volledig opgeleide en bevoegde ‘gewone’ politieagenten (meestal al werkzaam in de noodhulp) die een extra opleiding hebben gevolgd, verspreid over een halfjaar.”

Fotografie Nathalie Lieder, @POL_Lieder: verwaarloosde paarden

Tijdens de opleiding ‘Opsporing en handhaving in het kader van dierenwelzijn’ leren zij voornamelijk over:

• de wet- en regelgeving met betrekking tot dieren en niet zozeer over het gedrag van de dieren (ethologie);
• het herkennen van dierenleed (les van een dierenarts);
• wat de bevoegdheden zijn van de dierenpolitie;
• hoe ze dieren in beslag of in bewaring kunnen nemen (strafrecht of bestuursrecht);
• welke netwerkpartners er allemaal gekoppeld kunnen zijn aan het nieuwe taakveld;
• welke koppelingen er zijn met overige misdrijven zoals huiselijk geweld.

Anouk: “Voordat een agent taak accenthouder handhaving dierenwelzijn kan worden, moet hij of zij eerst 4 jaar straatervaring hebben opgedaan.”

Momenteel zijn er ongeveer 160 taakaccenthouders dierenwelzijn in Nederland. Dat aantal zal na de personele reorganistie van de Nationale Politie op 180 taakaccenthouders uitkomen.

Het werkterrein dierenwelzijn concentreert zich op de aan dierenwelzijn gelieerde wet- en regelgeving en heeft aandacht voor en signaleert ten aanzien van strafbare feiten en criminaliteit op het gebied van dieren(welzijn).

Omdat taak accenthouders handhaving dierenwelzijn volledig opgeleide politieambtenaren zijn, hebben zij dus ook alle bevoegdheden die bij die functie horen. Zij kunnen dieren in beslag nemen en/of een proces-verbaal opmaken. Wie een dier bijvoorbeeld mishandelt of verwaarloost, kan een maximale geldboete van € 19.500 opgelegd krijgen of zelfs een verbod van maximaal 10 jaar krijgen op het houden van dieren.

De dierenpolitie maakt daarnaast vaak koppelingen naar overige criminaliteitsstromingen en doet zogenaamde ‘bijvangst’ als hennepkwekerijen, huiselijk geweld, heling of bijvoorbeeld handel in wapens en drugs. Daar komt vaak ook een stuk humane hulpverlening bij kijken.

Wij vroegen Anouk welk type meldingen het meest binnenkomen bij de dierenpolitie. Zij vertelt ons dat “met stip op één staan de meldingen over verwaarlozing  en mishandeling van dieren.” De meeste meldingen die binnenkomen gaan over gezelschapsdieren.

Het is belangrijk om je te realiseren dat de dierenpolitie er niet primair is om te straffen, maar er juist ook is om het dierenwelzijn te verbeteren. Soms worden daarbij ook de betrokken personen zelf geholpen, doordat de politie een beroep kan doen op een netwerk van hulpverleners, variërend van jeugdzorg tot schuldsanering. Bij veel mensen is bijvoorbeeld dierenmishandeling of verwaarlozing  niet het enige probleem. Vaak gaat verminderd dierenwelzijn  gepaard met slechte zelfzorg of huiselijk geweld.

Fotografie Nathalie Lieder, @POL_Lieder: Verwaarloosde paarden

Afhankelijk van wat de inkomende melding precies inhoudt, bepaalt de politie welke instantie nodig is. De dierenpolitie werkt daarvoor o.a. samen met de volgende handhaving- en netwerkpartners:

• Woningbouwverenigingen, GGZ, Jeugdzorg, belastingdienst,  dierenambulances, asielen/opvangcentra voor dieren, hoefsmeden, paardentandartsen, dierenartsen en gedragstherapeuten voor dieren.
• Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Dieren (de Dierenbescherming)
  De Dierenbescherming houdt zich bijvoorbeeld bezig met bemiddeling van dieren, politieke vraagstukken. Onderdeel van de Dierenbescherming is de stichting:
• Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming (LID)
  De dierenpolitie werkt veel samen met de LID. Deze organisatie is voornamelijk gericht op de bestuursrechterlijke handhaving bij  particuliere dierenhouders.
• Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA)
  De NVWA, voorheen de Algemene Inspectie Dienst (AID), wordt ingeschakeld als het gaat om bedrijfsmatig gehouden dieren (landbouwhuisdieren) en hebben een speciaal vertrouwensloket waar verwaarlozing van landbouwhuisdieren gemeld kan worden. Ook het vervoer van dieren valt onder de NVWA.

In Nederland kennen we o.a. strafrecht en bestuursrecht. Een van de verschillen tussen deze twee rechtsvormen is dat bij het strafrecht de kosten voor de overheid zijn, terwijl bij het bestuursrecht alle kosten op de dader verhaald worden. Bij de aanpak van dierenverwaarlozing of -mishandeling geldt het strafrecht dan ook slechts als ‘tik op de vingers’ (in de vorm van bijvoorbeeld een bekeuring of geldboete). Het bestuursrecht daarentegen is een stevig middel en voor de eigenaar een kostbare procedure om de omstandigheden voor het dier structureel te verbeteren. Afhankelijk van de situatie kunnen de kosten voor de dader oplopen tot enkele tonnen.

Het werk van de dierenpolitie valt onder het strafrecht, de bestuursrechtelijke procedure wordt afgewikkeld door de LID of NVWA. Een proces-verbaal kan daarbij gelijktijdig plaatsvinden met een bestuursrechtelijke procedure. Seks met dieren is wel een kwestie voor de dierenpolitie en wordt opgepakt in samenwerking met de zedenpolitie

Als je een vermoeden hebt van dierenleed, of dat nou ten gevolge van een ongeluk, van mishandeling of van verwaarlozing is, doe dan een melding bij het landelijk meldpunt voor hulp aan dieren in nood: ‘144 Red een Dier’.

Hoe kun je een melding doen bij de dierenpolitie ?

• Telefoonnummer 144: meldpunt voor dieren in nood
  144 is de landelijke integrale meldkamer voor dierenmeldingen. Het telefoonnummer is dag en nacht bereikbaar, ook in het weekend. Op basis van de verkregen informatie bepaalt de politie of actie noodzakelijk is en zo ja, welke instantie ingeschakeld moet worden. Iedereen kan een melding doen via telefoonnummer 144, ook de dierenarts. Een melding via 144 is niet anoniem, maar er wordt wel vertrouwelijk met de gegevens omgegaan.
• Misdrijf anoniem melden?
  Als je anoniem een misdrijf wilt melden, dan kan dat bij stichting ‘Meld Misdaad Anoniem’.
  Natuurlijk is de politie ook gewoon te bereiken via 0900-8844 of bij spoed via het meldnummer 112.

De dierenarts kan een belangrijke rol spelen bij signalering van dierenmishandeling en/of -verwaarlozing. Hij of zij krijgt vaak letterlijk een ‘blik achter de schermen’ in de situatie van dier en eigenaar. De dierenarts is voor de dierenpolitie dan ook een belangrijke getuigendeskundige en netwerkpartner.

“Er komen echter nog steeds  weinig meldingen van veterinairen. Dat gaat natuurlijk een stuk beter wanneer dit stuk is gepubliceerd” zei Anouk met een dikke grijns.

Onderstaand diverse cases van dierenleed uit het nieuws:

• Landelijke paardenmishandelingen (paardenbeul)
• Aanhouding na hennepteelt en verwaarlozing paarden
• Verwaarloosde paarden
• Proces-verbaal voor verwaarlozing paarden en honden